1 Samuël 16: 1-13 (in het Zeeuws)
Ze keke d’r wè van op, daè in Bethlehem. Wan da gebeur nie elken dag, é, da de profeet bie je langs komt. Ze wazze d’r ok nie elemille gerust op. ‘t Is toch gin slecht teken da je naè ôns toe komt?’ vraege ze een bitje bezurgd an Samuël. Die kan ze gelukkig op d’r gemak stelle: ‘Ik komme een offer brienge voe den Êre’. Maè jà, ‘t bluuf toch een bitje spannend.
t Gaet ommers om ‘n nieuwe koning voe ‘t volk van Israël. Wan jà, mee Saul gieng dat niet mì, é. Dat wiste ze nie daè in Bethlehem en da zou vorlôpig ok nie naè buten komme. Maèr in ‘t uus van Isaï za t’t toch gebeure, dat ‘r een nieuwe koning an’eweze wort.
Dat noe wor ôns op een butengewoon mooie meniere verteld.
Eén van de zeunen van Isaï mot ‘t weze. Dat ei de profeet te verstaen e’krege. Maè wie?
Nou, zò moeilik liekt ‘t noe ok wee nie, wan direct a ziet Samuël Eliab, een jongen mie een flienk postuur en brê’e schoeren. Die oef voe Saul nie onder te doen, za’k maè zegge. En dat docht Samuël misschien ok wè. Ok z’n naem eit ‘n mee: ‘God is mien Vaoder’, betêkent die naem. Da’s nie verkeêrd voe ‘n koning, is’t wè?
Maè toch mo Samuël neê zegge. Je mo nie zò op z’n uterlik lette, krieg ‘n t’ ôren. Daè ku j’ je lilik op verkieke. Het gaèt om wat ‘n mens van binnen is. Zit z’n arte op de goeie plekke. Daè gaèt ‘t om.
Dan kom vaoder Isaï mee z’n twìde zeune. Ok ‘n flienke vent. Maè de profeet is nog a vlug van lêren: neê, die is ‘t ok nie. En zò passere ze aolle zevene den profeet en telkens mot die zegge: ‘neê, ok die is ‘t nie’. Nou ja, dan weet Samuël ‘t ok nie mì goed. Is ‘n dan glad an ‘t verkeêrde adres? Da za toch nie! Daèrom vraeg ‘n maè an Isaï: ‘È j’ eigenlik nog meêr zeunen?’ Isaï most wè even naedienke, krieg je den indruk, maè dan zeit ‘n toch: ‘Ja, kiek es ier, de jongsten, é, maè ja, die is bie de schaepen en de geiten, é!’
Gin mens ao t’r an dien jongsten, an David edocht. Die teldn toch eigenlik nog nie mee, é. Die zit achter de schaepen an en die lopt een bitje te flierefluiten en vlinders te vangen en mee steêntjes te goôien nae de vissen in ‘t waeter. Nou ja, die kom toch echt nie in anmerkienge om de nieuwe koning te worren.
Maè Samuël is’t daè nie mee eêns. ‘Laèt ‘n komme’, zeit ‘n, wan we kunne toch nie gaen ete a die d’r nie bie is’. Dus zòdoende wor David d’r bie e’haele en dan staèt ‘r: ‘Ie ao roôd aer en moôie ôgen, een knappe jongen om te zien’. En ineêns weet Samuël: den dezen is’t. Die mo’k toet koning zalve. En zò gebeurt ‘t dan ok. Staende tussen aol z’n broers wor David e’zalfd. Dat kleine schaepewachtertje za de nieuwe koning worre! Den lesten en de kleinsten uut die rei van grôte broers za werachtig den eêsten en de grosten worre. Dien kleinen is de nieuwe koning! ‘Bì je noe glad nie wiesder?’, zulle ze wè tegen mekare e’zeid è. Wan tegen Samuël doste ze dat natuurlik nie zò goed.
We magge d’r wè eventjes bie stille stae dat ‘r ier andacht e’schonke wort an ‘t uterlik van David. David is een moôie jongen en dat zulle de misjes en de vrouwen, laeter dan, ok vinde en David za zelf ok maè aol te goed wete da ze dat vinde. Ie za ok wè ‘s wat minder moôie streken uutaele op dat gebied, maè daè zulle me ‘t noe maè nie over è! Wa’k eigenlik zegge wou: zò dikkels oôr je dat nie in den biebel dat daèr op e’let wort of ‘n mens d’r ok moôi uutziet. D’r is vee meêr andacht voe ‘t zwakke, voe d’ aermen en voe de mensen die a nie meetelle en aoltied achteran komme. Je za toch motte zegge da den Êre, ônze God, voraol op die z’n ôge laèt vaolle en die speciaal in de gaten out.
Da’s waer, natuurlik, maè da wil nog nie zegge da’t’n daèrom een ekel eit an wat a moôi en sterk is. David mie z’n rossigen aer, z’n moôie ôgen en z’n antrekkelik voorkommen mag t’r weze en mag e’zie worre.
Op dat moôie plaetje van David temirren van aol z’n broers motte me toch ok even goed lette. Ze stae in een kriengetje rond ‘m. David in ‘t midden, maè nie boven ze. Je begriept: zò oôrt dat en zo mot dat ok bluve. De koning is t’r voe z’n mensen, zòas een erder d’r is voe z’n schaepen. ‘t Was ok niet voe niks dat de koning ‘n erder most weze! Een erder die z’n eigen inzet, mee z’n lief en z’n leven, voe z’n schaepen, a t’t temissen een goeien erder is.
En dan motte me ok nog goed ôre dat ‘r staèt: ‘Van toen of an zou de Geêst nie mì van David wiggae’. Die Geest za blaese in z’n ôren en waaie deur z’n roôie aeren. Die za ‘t’n influustere wat ‘r leeft en beeft in de arten van de mensen en ‘n laète begriepe wat ‘r ruust langs de wolken en fluustert in de bômen en de struken. Wan dezen erder en deze koning za ok een dichter en een zanger weze: Ie za op den arpe spele en psalmen maeke. ‘t Is ok ‘t eêste wat a t’n daoken doe za, as ‘n e’zalfd is as koning: Nae Saul gae om op z’n arpe te spelen, a Saul ‘t te kwaed eit mee de bôze geêsten die ‘m plaege. David bliekt direct a een koning an wie ‘n mens wat eit. ‘t Lucht Saul op, a David voe z’n kom spele op z’n arpe.
Natuurlik za t’n mee die Saul nog eêl wat te stellen kriege. Wan die is nie blie dat ‘n voe David plekke mo maeke. A t’n dat in de gaten kriegt, kan t’n David nie mì luchte of zie. En ‘t za een keêr of wat weinig schille of ie ao David om ‘t leven e’brocht. Zo’n verschrikkeliken ekel eit t’n an die David.
Noe zou je dienke: da za andersom ok wè zò weze, maè da’s noe net gin waer. Je mot ‘r in die laetere verhalen maè ‘s op lette oe a David Saul aoltied in êre e’houwen eit. ‘n Paer keêr kreeg ‘n, om zò te zeggen, een kanse voe ôpen doel om Saul uut de weg te rumen, maè dat deed ‘n nie, dat wou t’n nie. Uut eêrbied voe de koning, twint a t’n zelf een koning was. Da’s misschien noe net ‘t moôie en ‘t goeie van David as koning dat ‘n d’r toch eên boven z’n en naest ‘n kon verdraege. Da zie je nie dikkels bie macht’ebbers en grôte baezen. Mae bie David wè.
D’r worre ok minder moôie diengen van ‘m verteld. Dat verhaal van dat overspel mee Bathseba, die vrouwe van z’n officier Uría, is wè ‘t aollerergste. Ie liet die Uría gewoon espres omkomme in den oorlog om zò mee Bathseba te kunne trouwe. Maè ‘t is ok waer da David daèvoe zwaer za motte boete en dat doet ‘n dan ok. Ie zit de rest van z’n leven as een boetelieng op z’n troône, zou je kunne zegge.
Jà,’t bin moôie en spannende verhalen in die twì boeken van Samuël in ‘t Ouwe Testament. Maè je kun je ‘n eigen toch ofvraege: waèrom leze me die noe eigenlik in de kerke? We glôve daè toch in den Êre Jezus en toch nie in David en zeker nie in Saul! Dan mo je toch in ‘t Nieuwe Testament weze en dan ku je dat ouwe toch eigenlik wè vergete? Maè dan zou je ‘t toch glad verkeêrd begriepe. Wan in ‘t eêste hoofstuk van ‘t Nieuwe Testament, Mattheüs 1, leze me over de geboorte van Jezus en dan kriege me d’r ‘n êle reke naemen uut ‘t Ouwe Testament bie. Een zògenaemde geslachtslieste mie een êleboel van die moeilike en voe ‘n deêl ok zukke vremde naemen. ‘Slaè die maèr over’, zei ônze vaoder dan vroeger bie ‘t biebellezen an ‘n taefel. ‘Daèr ei je toch niks an’.
Maè, kiek ‘s ier! ‘t Za toch ok betêkene da den Êre Jezus noôit alleêne komt. Ie brieng aol z’n broers en zusters mie z’n mee. Die kriege me, om zò te zeggen, aollemille over de vloer. Misschien a dat een bitje tegenvaolt, maè zò is ‘t toch wè, weet je.
Jà, en in de lange reke van naemen komme me dan ok wee David tegen en werachtig, die vrouwe van Uria ok. Jezus is om zò te zeggen gin Jezus zonder aol die andere, ok nie zonder aol die lui waèr a me eigenlik vee liever niks mee te maeken zoue willen è.
Maè ôns gaet ‘t noe voraol om David. In den Êre Jesus kriege me ok wee mie David te maeken. Die oôr t’r bie. Die leeft, om zò te zeggen, deur en in Jezus vadder en die magge me dan ok beslist nie vergete. Me kunne eigenlik nie in Jezus glôve en van ‘m ouwe zonder David en aol die andere. Ze ôre bie z’n en ze komme deur um toet leven!
Zò is ok in dat eêste hoofstuk van ‘t Nieuwe Testament den lesten in die lange reke van geboorten eigenlik den eêsten. Ze binne d’r aollemille en ze magge d’r weze, om Jezus’wille. Zie, en ôns ok, é!
AMEN
t Gaet ommers om ‘n nieuwe koning voe ‘t volk van Israël. Wan jà, mee Saul gieng dat niet mì, é. Dat wiste ze nie daè in Bethlehem en da zou vorlôpig ok nie naè buten komme. Maèr in ‘t uus van Isaï za t’t toch gebeure, dat ‘r een nieuwe koning an’eweze wort.
Dat noe wor ôns op een butengewoon mooie meniere verteld.
Eén van de zeunen van Isaï mot ‘t weze. Dat ei de profeet te verstaen e’krege. Maè wie?
Nou, zò moeilik liekt ‘t noe ok wee nie, wan direct a ziet Samuël Eliab, een jongen mie een flienk postuur en brê’e schoeren. Die oef voe Saul nie onder te doen, za’k maè zegge. En dat docht Samuël misschien ok wè. Ok z’n naem eit ‘n mee: ‘God is mien Vaoder’, betêkent die naem. Da’s nie verkeêrd voe ‘n koning, is’t wè?
Maè toch mo Samuël neê zegge. Je mo nie zò op z’n uterlik lette, krieg ‘n t’ ôren. Daè ku j’ je lilik op verkieke. Het gaèt om wat ‘n mens van binnen is. Zit z’n arte op de goeie plekke. Daè gaèt ‘t om.
Dan kom vaoder Isaï mee z’n twìde zeune. Ok ‘n flienke vent. Maè de profeet is nog a vlug van lêren: neê, die is ‘t ok nie. En zò passere ze aolle zevene den profeet en telkens mot die zegge: ‘neê, ok die is ‘t nie’. Nou ja, dan weet Samuël ‘t ok nie mì goed. Is ‘n dan glad an ‘t verkeêrde adres? Da za toch nie! Daèrom vraeg ‘n maè an Isaï: ‘È j’ eigenlik nog meêr zeunen?’ Isaï most wè even naedienke, krieg je den indruk, maè dan zeit ‘n toch: ‘Ja, kiek es ier, de jongsten, é, maè ja, die is bie de schaepen en de geiten, é!’
Gin mens ao t’r an dien jongsten, an David edocht. Die teldn toch eigenlik nog nie mee, é. Die zit achter de schaepen an en die lopt een bitje te flierefluiten en vlinders te vangen en mee steêntjes te goôien nae de vissen in ‘t waeter. Nou ja, die kom toch echt nie in anmerkienge om de nieuwe koning te worren.
Maè Samuël is’t daè nie mee eêns. ‘Laèt ‘n komme’, zeit ‘n, wan we kunne toch nie gaen ete a die d’r nie bie is’. Dus zòdoende wor David d’r bie e’haele en dan staèt ‘r: ‘Ie ao roôd aer en moôie ôgen, een knappe jongen om te zien’. En ineêns weet Samuël: den dezen is’t. Die mo’k toet koning zalve. En zò gebeurt ‘t dan ok. Staende tussen aol z’n broers wor David e’zalfd. Dat kleine schaepewachtertje za de nieuwe koning worre! Den lesten en de kleinsten uut die rei van grôte broers za werachtig den eêsten en de grosten worre. Dien kleinen is de nieuwe koning! ‘Bì je noe glad nie wiesder?’, zulle ze wè tegen mekare e’zeid è. Wan tegen Samuël doste ze dat natuurlik nie zò goed.
We magge d’r wè eventjes bie stille stae dat ‘r ier andacht e’schonke wort an ‘t uterlik van David. David is een moôie jongen en dat zulle de misjes en de vrouwen, laeter dan, ok vinde en David za zelf ok maè aol te goed wete da ze dat vinde. Ie za ok wè ‘s wat minder moôie streken uutaele op dat gebied, maè daè zulle me ‘t noe maè nie over è! Wa’k eigenlik zegge wou: zò dikkels oôr je dat nie in den biebel dat daèr op e’let wort of ‘n mens d’r ok moôi uutziet. D’r is vee meêr andacht voe ‘t zwakke, voe d’ aermen en voe de mensen die a nie meetelle en aoltied achteran komme. Je za toch motte zegge da den Êre, ônze God, voraol op die z’n ôge laèt vaolle en die speciaal in de gaten out.
Da’s waer, natuurlik, maè da wil nog nie zegge da’t’n daèrom een ekel eit an wat a moôi en sterk is. David mie z’n rossigen aer, z’n moôie ôgen en z’n antrekkelik voorkommen mag t’r weze en mag e’zie worre.
Op dat moôie plaetje van David temirren van aol z’n broers motte me toch ok even goed lette. Ze stae in een kriengetje rond ‘m. David in ‘t midden, maè nie boven ze. Je begriept: zò oôrt dat en zo mot dat ok bluve. De koning is t’r voe z’n mensen, zòas een erder d’r is voe z’n schaepen. ‘t Was ok niet voe niks dat de koning ‘n erder most weze! Een erder die z’n eigen inzet, mee z’n lief en z’n leven, voe z’n schaepen, a t’t temissen een goeien erder is.
En dan motte me ok nog goed ôre dat ‘r staèt: ‘Van toen of an zou de Geêst nie mì van David wiggae’. Die Geest za blaese in z’n ôren en waaie deur z’n roôie aeren. Die za ‘t’n influustere wat ‘r leeft en beeft in de arten van de mensen en ‘n laète begriepe wat ‘r ruust langs de wolken en fluustert in de bômen en de struken. Wan dezen erder en deze koning za ok een dichter en een zanger weze: Ie za op den arpe spele en psalmen maeke. ‘t Is ok ‘t eêste wat a t’n daoken doe za, as ‘n e’zalfd is as koning: Nae Saul gae om op z’n arpe te spelen, a Saul ‘t te kwaed eit mee de bôze geêsten die ‘m plaege. David bliekt direct a een koning an wie ‘n mens wat eit. ‘t Lucht Saul op, a David voe z’n kom spele op z’n arpe.
Natuurlik za t’n mee die Saul nog eêl wat te stellen kriege. Wan die is nie blie dat ‘n voe David plekke mo maeke. A t’n dat in de gaten kriegt, kan t’n David nie mì luchte of zie. En ‘t za een keêr of wat weinig schille of ie ao David om ‘t leven e’brocht. Zo’n verschrikkeliken ekel eit t’n an die David.
Noe zou je dienke: da za andersom ok wè zò weze, maè da’s noe net gin waer. Je mot ‘r in die laetere verhalen maè ‘s op lette oe a David Saul aoltied in êre e’houwen eit. ‘n Paer keêr kreeg ‘n, om zò te zeggen, een kanse voe ôpen doel om Saul uut de weg te rumen, maè dat deed ‘n nie, dat wou t’n nie. Uut eêrbied voe de koning, twint a t’n zelf een koning was. Da’s misschien noe net ‘t moôie en ‘t goeie van David as koning dat ‘n d’r toch eên boven z’n en naest ‘n kon verdraege. Da zie je nie dikkels bie macht’ebbers en grôte baezen. Mae bie David wè.
D’r worre ok minder moôie diengen van ‘m verteld. Dat verhaal van dat overspel mee Bathseba, die vrouwe van z’n officier Uría, is wè ‘t aollerergste. Ie liet die Uría gewoon espres omkomme in den oorlog om zò mee Bathseba te kunne trouwe. Maè ‘t is ok waer da David daèvoe zwaer za motte boete en dat doet ‘n dan ok. Ie zit de rest van z’n leven as een boetelieng op z’n troône, zou je kunne zegge.
Jà,’t bin moôie en spannende verhalen in die twì boeken van Samuël in ‘t Ouwe Testament. Maè je kun je ‘n eigen toch ofvraege: waèrom leze me die noe eigenlik in de kerke? We glôve daè toch in den Êre Jezus en toch nie in David en zeker nie in Saul! Dan mo je toch in ‘t Nieuwe Testament weze en dan ku je dat ouwe toch eigenlik wè vergete? Maè dan zou je ‘t toch glad verkeêrd begriepe. Wan in ‘t eêste hoofstuk van ‘t Nieuwe Testament, Mattheüs 1, leze me over de geboorte van Jezus en dan kriege me d’r ‘n êle reke naemen uut ‘t Ouwe Testament bie. Een zògenaemde geslachtslieste mie een êleboel van die moeilike en voe ‘n deêl ok zukke vremde naemen. ‘Slaè die maèr over’, zei ônze vaoder dan vroeger bie ‘t biebellezen an ‘n taefel. ‘Daèr ei je toch niks an’.
Maè, kiek ‘s ier! ‘t Za toch ok betêkene da den Êre Jezus noôit alleêne komt. Ie brieng aol z’n broers en zusters mie z’n mee. Die kriege me, om zò te zeggen, aollemille over de vloer. Misschien a dat een bitje tegenvaolt, maè zò is ‘t toch wè, weet je.
Jà, en in de lange reke van naemen komme me dan ok wee David tegen en werachtig, die vrouwe van Uria ok. Jezus is om zò te zeggen gin Jezus zonder aol die andere, ok nie zonder aol die lui waèr a me eigenlik vee liever niks mee te maeken zoue willen è.
Maè ôns gaet ‘t noe voraol om David. In den Êre Jesus kriege me ok wee mie David te maeken. Die oôr t’r bie. Die leeft, om zò te zeggen, deur en in Jezus vadder en die magge me dan ok beslist nie vergete. Me kunne eigenlik nie in Jezus glôve en van ‘m ouwe zonder David en aol die andere. Ze ôre bie z’n en ze komme deur um toet leven!
Zò is ok in dat eêste hoofstuk van ‘t Nieuwe Testament den lesten in die lange reke van geboorten eigenlik den eêsten. Ze binne d’r aollemille en ze magge d’r weze, om Jezus’wille. Zie, en ôns ok, é!
AMEN